Inspiracja.

Niedawno mieliśmy przyjemność zwiedzać zapomniane cmentarze w gminie Tuchomie. Temat nam się spodobał i postanowiliśmy założyć pierwszego kesza w mijanym bardzo często miejscu - na dawnym cmentarzu ewangelickim w Czymanowie. Z kolejnym cmentarzem było podobnie. Cmentarz w Brzynie wraz z kaplicą znany od dawna korcił, żeby  zostawić tam kesza. Tam też mieliśmy przyjemność poznać Lady Moon przy okazji zakładania przez nią ... kesza. Tak więc ten cmentarz doczekał się jednocześnie dwóch skrzynek jednego dnia, a z tego względu, że przez to stał się taki wyjątkowy postanowiliśmy włączyć go do GŚ pomimo, że jedynie przylega do gminy Gniewino.

Później zaczęliśmy studiować różne mapy, fora, strony www urzędów itp. i okazało się, że tych cmentarzy w okolicy jest całkiem sporo. No to może założymy z 5 skrzynek, żeby starczyło na jakąś skromną geościeżkę? Czemu nie... Wyszło trochę więcej, ale co tam, może Was nie zanudzimy.

I tak oto, możemy zaprosić Was do odwiedzenia tych ciekawych terenów. Tym razem, aby pozwiedzać stare, zapomniane nekropolie.

Prośba.

Bez względu na Wasze przekonania religijne, polityczne, społeczne i itd... proszę o uszanowanie miejsc, które pokazują kesze i godne zachowanie w miejscach pochówku. W wielu miejscach nie widać grobów i jedynie regularne wypukłości terenu wskazują, że ktoś został tam pochowany, tak więc należy uważać gdzie się stąpa.

Nie namawiam do przywożenia zniczy, bo cmentarze są najczęściej w lasach, a tam o pożar nie trudno. Ale jeśli chcielibyście przywieźć kwiatka, np. sztucznego...

Dziękujemy w imieniu tych, których losy się już zakończyły, ale dla Was są powodem do przyjazdu tutaj. Dzięki!

Ewangelicy na Pomorzu, w powiecie wejherowskim i gminie gniewino.

Po wojnie trzydziestoletniej i rozbiorze Pomorza Zachodniego, Kościół Pomorza był zmuszony działać pod administracją władz dwóch państw Brandenburgii i Szwecji. Od XVIII wieku był poddawany reformom integrującym go z innymi kościołami krajowymi Królestwa Prus, które zakończyły się w 1817 roku utworzeniem przez króla Fryderyka Wilhelma III Hohenzollerna Pruskiego Kościoła Unijnego. Od XIX wieku Kościół Pomorza stanowił prowincję kościelną tej unii, którą pozostawał do połowy XX wieku. W tym czasie siedzibą konsystorza był Szczecin.

W 1818 Wejherowo zostało miastem powiatowym w rejencji gdańskiej (Prusy Zachodnie), stając się też siedzibą okręgu kościelnego Ewangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej, po przyłączeniu do Polski przemianowanego na superintendenturę (diecezję) wejherowską Ewangelickiego Kościoła Unijnego, która istniała do 1945.

Cmentarze. *

Najwięcej [...] zachowało się dawnych cmentarzy ewangelickich. Praktycznie każda miejscowość miała swoje miejsce pochówku. Przeważnie były to niewielkie cmentarze zlokalizowane poza obszarem wsi, w lesie lub wśród rozłogu pól. Zwykle założone na regularnym, geometrycznym planie, z wysoką zielenią. Niekiedy były na nich także kaplice właścicieli majątków (Salino). Obecnie przeważnie są zamknięte i zaniedbane, chociaż są i wyjątki np. cmentarz ewangelicki z odnowioną kaplicą rodową Rexinów w Salinie. Ewangelickie cmentarze przykościelne przeważnie stały się po ostatniej wojnie katolickim (Gniewino). Cmentarze historycznie katolickie zazwyczaj są dobrze utrzymane. ¹

Po wojnie [...] ewangelickie cmentarze, [...] traktowano jako niemieckie, więc nie tylko przestano się o nie troszczyć, ale były celowo niszczone i rozkradane. Istnienie cmentarzy niesie ze sobą konkretny politycznoideowy kontekst, mianowicie są one symbolicznym znakiem, który legitymuje prawo danego narodu do określonych ziem. Cmentarzom przypisywano charakter narodowościowy, a przesunięcie granic i zmiana przynależności państwowej danego terytorium powodowała chęć zaprzeczenia, jakoby "ziemia ta należała do ludzi w niej pochowanych". ²

¹ źródło: http://edziennik.gdansk.uw.gov.pl/WDU_G/2016/287/oryginal/Zalacznik1.pdf

² źródło: Gdański Rocznik Ewangelicki, Vol. VI, 2012, Michalina Błażejewska, Dziewiętnastowieczny cmentarz ewangelicki w Brzynie

Nieistniejące nekropolie.

Tworząc geościeżkę staraliśmy się pokazać Wam wszystkie istniejące cmentarze. Wiedzieć musicie również, że są nekropolie, których już nie znajdziecie w terenie, a które na pewno istniały. Są to cmentarze w Gniewinie i Kolkowie. Po pierwszym z nich pozostały resztki muru, po drugim... zbiornik elektrowni pompowo - szczytowej... Powinny być jeszcze cmentarze w Lisewie Kaszubskim oraz w Dębinie (Rechcinko) ale póki co pozostały współcześnie nie odnalezione, więc na razie uznajemy je za nieistniejące. *

* podziękowania dla Rogaty01 za cenne informacje na temat gniewińskich cmentarzy.

Pozostałe istniejące cmentarze.

Mamy jeszcze sprawdzone informacje o cmentarzach w Perlinie (drugi w tej wsi) oraz w Łęczynie Dolnym (tzw. Bismarki). Te nekropolie na pewno zostaną jeszcze dołączone do geościeżki. :)